بیرەوەری و مەتەلۆک:
دێ وەرن هاوڕێیان، خۆشەویستان، ڕەسەندۆستان، دا پێکوە بچینۆ سەر هندەک بیرەوەریێن گوندان، گوندێن خودان سروشت و چراو فانۆس و قەندیل و ئاگردان، گوندیێن ماندی و شەکەت لدو ژیانەکە بێ خەوش و پڕەوش و خەملا جوان، دیوانێن خۆرت و نەوجوان و سۆفی و تۆبەداران، زکرو فکرو خەیالێن خودایی و فریشتەیێن زیندی و هناردەیێن یەزدان، شەوچەرە و چیڕۆک و بەیت و لاوک و دۆلکێن بەر ئاگرێ ڕومریای و پەل و پەلگرو پەلەمۆرێن ناو کوچک و سۆبان، ستونێن گرێ گرێ تناو ناوکۆیاندا، بێلاوی و ناندی و بەفرو باڕۆڤ وکڕێوە و زریانێن زستانان و لورێنا هوڕەی لناو دەری و دەرەتەنگێن دۆل و شیوو گەلیان. دایمە کانیێن گەرم و هەلمدار، بوارەکانیێن ساردو دەردایی لبەڕۆژ و نزاران. یادا ئەوان شەوان کە بەفرێ تەواوی چیاو دۆل و باسک و ڕوبار داتپۆشین و زەمەگولیلێن جەمەدێ لسواندێن خانی و سەرە قیسپێن لبن ئاخێ هاتیەدەر شۆڕ تبونۆ بۆ هنداو سەرەدەران. کوتانا بەفرێ و دونە و پشتیێن چلو و گیاو ئۆنجە و ڕسێ و کەرکۆلان، کرشە و شەپۆپە و لیان و بەلەکپێچ و ساقە و گۆرێن پێچک و سۆلکێن لاستیک و کەپەنێن شوانان. لورێنا گورگا لدووری گونداو ڕەوینا سەیا لبەر دەرکا کۆلیت و بەر بێلاویان. بێلۆک و بەفر مالین و بان خاوین کردنەوە و باگوردان گێڕان.
دوکەلا بۆڕیێن سۆبا و لبانێن خانییا هاتیەدەرێ و کولەنگ و دەلاقە و دۆشک و ستەڕکێن نوینان. تاتی و نەمەدێن لاکێش و مافورێن نەخشین و ڕەنگین و گولدار، دیوارێن بەردو قوڕ و سواخ نەدایی و دەرکێن تەختەدار و کوری و دارپێچەک و هەتان و شورە و خەل و پەرژینان. ستری بڕین و کنۆرە، ڕکە چەقاندن ل چیلێن زەویان. پاگ ڕادان و زبل کێشان پسەویان بۆ ناو دەرەدییان. کۆم بونا گەنج و لاوان و ڕونشتنا شەوێن درێژ ل زستان و گەمەیێن گۆرانێ و کلاو کلاوانێ و فنجانانێ و همبان زیانێ و چیڕۆک و بەیت و هەلینانا مەتەلان. هەرچەندە تەمەنێ مەی کچکە بو، بەلێ کچکە و مەزن پێکوە کارکەر، ڕێنجبەر، جۆتیار، پەرجینوان، ئاودێر، بیستانوان، شوان، بێریوان، گاوان، چێلدۆش، کاروان، باراشوان، دارشکێن، چلوبڕ، پشتی کێشان، گێرەهاژۆتن، پالە و ترپانوان، دیوار کردن، خۆلەبان، لوان کاران هەمیاندا، بەشدار بوین بێ جوداییا تەمەن و زانین و نەزانین . بەس کە زستانێ تەواوی چیاو گەلی و دۆل و باسک سپیڕەنگ تکردن و ڕێ لڕێبواران تهاتە گرتن و نەتشیان بێن و بچن و مەڕو بزن و گاڕەش و چاورە تکەتنە دونێ، هەلکەت بو بۆ گەنج و لاوو بچوکێن هەلاش کو ل مالەکێ کۆ ببنۆ و دەست پگەمە و سەعبەتێن خۆش بکەن و شەوێن درێژێن زستانێ تێرا کەیف و پێکەنینێنا وان نەکەن. مخابن کو چ بەیت و چیڕۆکێن بەیتبێژ و چیڕۆکوانێن ئەو سەردەمم لبیر نەماینە، بەس تشێم هندەک مەتەلۆکێن وان شەوان و وان دیوان و ڕونشتنان بۆ هنگۆ بنویسمۆ و هیویدارم کو شیابم، خەیالا هنگۆ بگێڕمۆ ناو ڕەسەن و سروشتێن ئەو سەردەم و ئەو سادەیی و ئەو ژیانا پڕ ل زەحەت و پڕ ل ئارامی و دوور ل جەنجالی و تەماح و بەربەرەکانێ و تەبا. بەلێ گەلەک مالباتا سەماوارێن مەزن هەبون، گەلەکاش سەماوار نەبون و چا هەر پکتریا تهاتە لێنان و لهندەک مالا ئیسکانش پەیدا نەتبون و چا خواردنەوە هەر پقۆغێن چینکۆ بو. کابانیا چا بۆ مێوانا چێتکرد و شەکر لسەر شەکردان، یان قەشکێنا پچەکوچەکی تایبەت تشکاندن و چایا دیشلەمە بۆ مێوانا تهاتە دابەش کردن و شەوچەرە تهاتنە دانان، بارا پترێ شەوچەرە، گیوز، قەسکوان، دەندەلۆشک، قەسپ، مێوژ، لەتکە هنجیر، لەتکە سێو و سنجی بون. تگە خواردنا شەوچەراش، مەتەل تهاتنە گۆتن، گەلەک مەتەلۆک پشێوەیەکی ڕوت بون، بەس واتایەکە پێچەوانە و جوان هەبو، کەسش ل مەتەلۆکا و گەمەو سەعبەتا توڕە نەتبون و دیوان پڕ ڕەوش و خۆشی و پێکەنین تهاتە پڕێوەچۆن.
هندەک لوان مەتەلۆکان:
ئەو ڕستە پێش هەموو مەتەلۆکا تهاتە گۆتن،
تشتێ منی تشتانی، دابزانین کا کی دێزانی:
یەکەم - دو تچەقن، دو تڕەقن، دو تزەقن، هەکە نەزانی چاوت پەقن. ( بزنە) دو گیوی تچەقینە، دو شاخی تڕەقن، دو چاوی تزەقن. لبە هندێ یێگۆتیان هەکە نەزانی چاوت پەقن)
دووەم - باهاتلبانیانە، پاککاچۆمادانە، کیی نەزانی حەیوانە. ( جۆخینە) بای هەلکرد لبانیانە، پاک کاچۆ مادانە، کیی نەزانی حەیوانە.
سێ یەم - مینا هرسا گوڕی، لدەو ڕوبارا تنڕی، بۆ تو و بابێ تو تڕی. ( ئاشە)
چارەم - ئەو چیە، سەر هسانی بەر قورئان؟ ( کوارکە)
پێنجەم - بابی ناوملان تێشی، دایکێ ناولنگان تێشی، بچوکا هەموو گیان تێشی. ( بانێ خانییە) ( باب قاریتەیە، دایک ستونە، بچوک خێزەرەیە)
شەشەم - ئەو چییە سەر تتو بن تکرێ، هەکە نەزانی دەندەت دەرێ. ( گەنمە) کە تدرونۆ، کا قەزەپ بنە، دێبیتە کا بۆ کەر و ئاژەلێندی، دانش بۆ مرۆوا.
حەفتەم - ئەو چییە هەتا پلکا تێڕا نەکەن، ناکاوێتۆ؟ ( مقەسە) مقسە پپلاکا نەبیت پەڕۆیا نابڕیت.
هەشتەم - ئەو چییە، شمعونێ دو کون؟ ( باگوردانە) باگوردان دو کونیێت تهەردو سەرادا هەی، کوری تکەونە واکونا و بانا پێتگێڕن
نۆیەم - ئەو چییە پشریعەت سەیێ گڕو گۆشتی تخورێ؟ ( سەیێ گڕو خۆ تخورینی)
دەیەم - ئەولا تاتو ئەولا تات، تنیوەکێدا پیرەفات. (سپیە) سپی زیندەوەرەکە ئەو زەمانی هەبون و تکەتنە جلکێن مرۆی.
یازدەیەم - ئیی خڕکۆکە، ئی پدمکۆکە، هێڕە نۆکە (نۆکە) نۆکە خڕە، دمکۆکەکی یێ پێوە، هەکە کەسەکی گێژ نەبیت، هەر دێزانی.
دوازدەهەم - مەلایێ نامەلا، کۆسەیێ دو ڕدین، ئەولادێ هێلکێ. (کەلەکوک) کەلەکوک، کەلەشێر، کەلەباب، دیقل، دیکل.
خوێنەرانی زۆر خۆشەویستم، ئەم بیرەوەریەم تەواو بە زاراوەی گەلیی خواکوڕک و دەشتی بەرازگری برادۆست نوسیتەوە و مەتەلەکانیشم هەر ئەوتۆ، بۆیە تکایە هەر خوێنەرێکی ڕێزدارو عەزیزم لە وشە و ڕستەیەک تێینەگەیشت، بۆم بنوسن و بە خۆشحالی و سوپاسەوە ئامادەی شیکاریم. وەک دەزاندرێ، ناوچەی برادۆست، کەوتۆتە ناوەڕاستی هەردو زاراوە سەرەکیەکانی سۆرانی و کرمانجی، بۆیە هەتا بەلای سنوری تورکیادا بڕوا، زاراوەی برادۆستیان نێرو مێی تێدا تۆخ دەبێت و ئاوازی لە کرمانجی یان بلێین بادینی نزیک دەبێتەوە. هەر ئەوتۆ، کە بەرەو دەشتی هێرتێ و ناوچەی دەوروبەری سیدەکانەوە دێ، قسەکردنیان ئاوازو شێوەزاری سۆرانیی تێکهەل دەبێت.
سەرەڕای ئەو ناوەڕاست بونەیش، ناوچەیەکی شاخاوی و دوورەدەستە و هەتا ڕاگواستن و چۆلکردنی کۆتایی سالانی حەفتاکانی سەدەی ڕابردو، خەلکانی ئەو دەڤەر، ڕەسەنێکی پاک و جوانیان هەبوو، هەم لەباری نەریتی کوردەواری و ناندەری و میوانداری، هەمیش لەباری زمانی پاراوو جوانی باپیرانمان.
