داوەتا عەلی شۆشنەیی

ئەو نوسینە پشکا دوێیە ل سەر بیرەوەریێن گوندێ شۆشنێ و گۆڕا خسرۆی و سولکێ.

ل ناوەڕاستا سالێن ١٩٧٠دا،  عەلی حسێن ژنی مارە کرد. بۆ پاییزێ کارو بارێ ژن گواستنەوێی کرد. ل وان گوندادا خۆ ئامادە کردن بۆ داوەتا و زەماوەندێن ژن ئینانێ کارەکی پ سەناوی نەبو، ل بەر دوورە دەستیێ و نەبونا دوکان و بازاڕ و جادە و بانا. هاتن و چۆن و پێویستی پەیدا کردن خڕ پ هەسپ و هێستر و کەرا بو.  تبی کاروانی هاتبانە دیانا و ڕوادزێ بۆ تشت کڕینێ. هندەک جارا هەموو تشت ل وێش ودەست نەتکەتن و نەچار بون خۆ بگەیننە قەیسەریێت هەولێرێ بۆ کوتال و جاهیزێت داوەتیاو بەربوکییا. دیارە پ هەر ڕەنگەکی بیت، عەلی پ هاریکاریا مالباتێ و خزما، ئامادەییا زەماوەندێی کرد و ل خەلکێ نێزیک و گوندیێن ناسیاریان گێڕاوۆ. ئەو سەردەما خەلکی پ زەوق و شەوق بو، جار هەبو بێ داوەت ت ڕەقسین، نەخاسمە داوەتەک هەبا. بەینا گوندێ بەنێ و گوندێ شۆشنێ نێزیکی دەمژمێرەک هەتا دەمژمێرەک و نیوا هەبو، خڕش  هەرواز و نشیو بو. ڕۆژا پێشتر گوندیێن نێزیکی شۆشنێ ل مالا حوسێنێ بابێ عەلی،ی گرد ببونۆ، مالا حوسێنی تازە خانیەکی دیوار بەردو قوڕ دامەزراندبو،  سەریان ئاخ کردبو، بەلێ هێشتا دەرک و کولەنگیان تێنەگرتبون و هەر جیەکی تێڕا چۆباینەدەرێ و هاتباینە ژۆر، دروست بو.

شەوێ چەند بەڕک و جاجم و لێفکیان هەبون هەمیان پ سەر داوەتیاندا دابەش کردن. 

کە تاری داهات و ویستین بنوین. هندەک تەشقەلەچی و قۆشمەچیا دەست پ دەست گەمە و تشت وەشاندنا یەک و دو کرد، ل گۆترە داپێلاوەکێ، یان بالیفەکێ ڕاوەشینن، ئەوێ وبەتکەت، هندی هەواری کردباو گۆتیبا کی بو، یان ئەو کارەی نەکەن دابنوین، کەس بەرسڤ نەتدا. هندەک جاراش، چەند کەسەک دا دەست پ قسێن شفرەیی کەن. بۆ نمونە کەسەک دابێت، کوڕینە ڕەنگە ئەوشۆ باران بباری و منش زەویا خۆ یا تۆ کردی بەس مالی،م نەکردیە. ئەوێندیش دابێنی، ئێ باشە هەستا دابچین زەویا تو مالی بکەین، داپێکوە بلند بن و پڕ دەنە لنگێن کەسەکی و دا ل دو خۆ ڕاکێشن هەتا پێوە ماندی تبون. ئیدی وێشەوێ بووە خللە و خرتۆکەک خەلکێ ناو خانی زۆرینە حەلاتن و نوینیان بردن و چۆنە ناو دارو تەڕاشێن پشت مالا بۆ نوستنێ.  سبیانێ عەلی هاتبووە ناو خانی دا نوینا هەلگری، تبینی کو چ نوین نەماینە، ل نک خۆ زاوا بو، بەرببووە ناو دارو تەڕاشێن پشت مالا و نوینی خڕ تکردنۆ. وەختەکی هند بێزار ببو، کردیە گالەگال و گۆتی، ئەی هەوار خودا قبول ناکە، ما ئەنگۆ هاتینە من بکەنە مال یان مالا من خرابکەن؟ ئەوانەی نوینیان لێ بەلاو کردبون، زۆربەیان خۆرت و خێن گەرم بون و پ عەلی پێتکەنین و تیانگۆت، پەککو زای ڕەزیل و مالپەرستە، دێبێی پیرەمێردە. عەلی،ش زک لپێشو مالێ خۆوە تئێشا، ئەو نوینانەی خڕی کردبونۆ، هەموو ت ستری و قونجریسک و نوسەکا وەرببون. هندی دایتکوتان و ڕایتوەشاندن، خاوین نەتبونۆ.

ل ڕەخێدیش کابانیا کارێ خواردن دروست کردنێ تکرد، هندەکا نان تپات، هندەکا شیو لێتنا، هندەکا گۆشت تشوشتۆ و هورد تکرد. گەنجاش شێخانی و چاچانێ و ملانێ و سێپێیی تکرد و بەستەیان لێک تگێڕانۆ. بچوکش ل ناو ڕێزا داوەتێ تهاتن و تچۆن و گەمەیان تکردن. هەندەک سۆفیا چاودێری تکرد نەکە ژن و پیاو تێکهەل ببن و شەهیان ببیتە ڕەشبەلەکی. ئەوێن بۆ ئاهنگێن ژن گواستنەوێ گاس تکران و تهاتن، کەس پ دەست بەتالی نەتهاتن، هەر کەسەکی پ پێی شیان و ل دەست هاتنا خۆ دیاریەک بۆ مالا زاوای تئینا. ئەو دیاریش پێک تهاتن  ل فەردە برنج، فەردە شەکر، کارتۆنە قەند، تەلیسە هارد. یان کار، گیسک، تشتیر، بزن، کور، نێری. بەرخ، کاوڕ، بەردیر، مەڕ، بەران و هەتا دوایێ. خەلکەکی سادە و ساکارو  تەبا بوین. نە کەس هندی زەنگین و خۆ بلندبین بو کو ئەوێندی ل ژێر خۆو کێمتر ببینی، نە کەس هندی نەبویی بو کو خۆ وەک خولام و خزمەتکارێ کەسێندی ببینی. بۆ داوەت و گەشتیاری نەبا، هەروەخت گوندی پ چلکێن کارو جۆتیاریێ بون.  هەکە بوک ل دوور ڕاهاتبا، پ سواریا هەسپا تیانگۆستنۆ، هەکە بوک ل ئاوایێ گوندو جیرانا بان، بەربوکی و دایکە بوک داچن بوکێ خەملینن و دەنە ناوخۆ و دائینن بۆ مالا زاوای، هندەک جاراش دا سواری هەسپەکی کەن و ل ناو گۆڕو کۆلانێن گوندی گێڕن و پ چەپلە لێدان و مقام گۆتن و لێک وەگێڕان هەتا ت هاتنۆ پێش مالا زاوای. بچوکێن جیرانا ل پێش مالا زاوای دا چاوەڕێکەن هەتا بوک تگەشت و کەسەک دا ل سەر سواندەی ئامادە بیت پ تەشتەکە شەکرۆک و ڕەزیانە و لوقم و گەنم، وەختێ بوک ت گەشتە پێش دەرکێ، دا وێ تەشتا تێکهەل پ سەر سەرێ بوکێ و بەربوکیادا هاوێت و بچوکا بۆخۆ خڕ تکردنۆ. هندەک جارا بوکێ خۆ ئاسێ ت کرد و نە ت چۆ ناو مالا زاوای هەتا کەسەکی مالا زاوای ت هات و لێی ت پرسی کانێ چ داوایەکی هەیە، بوکێ چ خواستبا،لازم بو مالا زاوای داوکاریێن وێ پ جی بگەینن ، یان قراریان ت دا کە ئەو تشتە دێهێتە دانان بۆ بوکێ ل ملک و مال و مالیاتا. هنگیا بوک داچیتە ژۆر و زاوا داهێت خێلیێ ل سەر سەرێ بوکێ هاوێت و پخێرهاتنێ لێکەت. دا لو وەختیدا داوەت گەرم و گوڕ بیت. ژن دا ل ژۆرێ داوەتێ کەن و پیاو ل دەرێ. هەکە داوەتش زۆرە قریپە  بایە، ژن دا ل ڕەخەکی داوەتێ کەن و پیاو دا ل ڕەخێدی و تێکهەل بون و ڕەشبەلەکی قەدەغە بو. وەختێ بوک داتمەزریا و داوەتیا خۆ ماندی ت کرد پ هەلپەڕینێوە، دا پ ڕێز ل سەر بانی یان ل بن ڕەشمالەکێ ڕونێنن و چەند کەسەکێن ئامادە بۆ خزمەتا داوەتیا، دا خواردنێ ئینن و پشتی خواردنێ، وەک پەندا کوردی ت بێت، دۆل دڕیا، دەنگی بڕیا، ئیدی هەر کەسەک دا کاروبارێ گەڕیانەوێ کەت بۆ سەر کارو جۆتیاری و ئاژەلداریا خۆ، پێشی خاترا خۆ ل مالا زاوای بخوازن مالباتا زاوای دا جاێزا، (جاهێز) پ سەر مێوانێن خاترخوازدا دابەش کەن. جاهێز پێک تهاتن ل دۆخینێن دەستچن، یان ببێین دەست هوناندی، دەسمال(چەفیە)، قۆدی(ئاوێنە)ی بچوک، شە(شانە) گۆرە(گۆریە) کراس، فیستان. ئەو کەسێن خزمەتکەرو بەربوکی و یارمەتیدەرێن مالباتا زاوای، جاهێزێن زێدەتر وەرتگرتن، جار هەبو ڕانی و بەرگوز(ڕانک و چۆغەل) کراس و فیستان، دەسمال و کلاو و دەسرۆک و شوتک(پشتبێن) و کورتەک و شالوارو هتد. 

وێنەیێ ل گوگل هاتیە وەرگرتن

پشکا سێ،یەمین یامای.