پیرە دار گیوزی مزگەوتێ

پیرە دار گیوزی مزگەوتێ:

لە سالی ١٩٥٨ لەشکری مەلا مستەفای بارزانی لەگەل بەرپا بونی شەعب شەعبانێ بە دەرفەتیان زانیوە و هێرشیان کردوتە سەر ناوچەی برادۆست، سەرەڕای لە خوێن گەوزاندنی دەیان کەسی مەدەنی و بێ چەک و هەژارو بێتاوان، دەیان گوندیشیان سوتماک و وێران کردن و زۆربەی برادۆست، بەتایبەت ئەوانەی سۆفی و سەر بە تەکیەی شێخ ڕەشید لۆلانی بون، ئاوارەی تورکیا و ئێران بون. لە سالی ١٩٦٢دا بەناچاری پەیوەندیان بە دەولەتی عێڕاق کردەوە و لە ترسی لەشکری بنەمالەی بارزان، لە ئاوارەیی ناو تورکیا و ئێران گەڕانەوە و بونە ئاوارەی ناو شار و دەشتی هەولێرێ. لە یازدەی ئاداری سالی ١٩٧٠دا، بڕیاردرا کە شەڕی خێلگەرایی بەینی بارزان و لۆلانیش کۆتایی پێبهێندرێ و برادۆستە ئاوارەکان

بگەڕێنەوە و گوندەکانیان ئاوەدان بکەنەوە. 

نامەوێ بچمەوە ناو وردەکاریی گێچەل و ڕوداوەکانی خێلەکان و دێمە سەر بابەتی گەڕانەوەی گوندیانمان.

کە گەڕاینەوە سەر گوندەکەمان، ڕوبەڕوی وەرزی هاوین دەبوینەوە. دەبایە تێکڕای گوندیان خانییان دروست کردبانەوە. هەرکە گەیشتینەوە ناو کاولەکانی گوندی بەنێی خواکوڕک، هەر خاوەن مال بو، هەولیان دەدا، قەرەجە خۆشەویستەکان ببینن و بیورو شەقەو مشارو داس و مکارەو ئاسنجاوەکانی تریان لێ بکڕن و دو دو و سێ سێ پێکەوە بەر ببنە ناو لێڕستان و بەدوای داری لەقامدا بگەڕێن و بیانبڕن، توکلیان بەسەردا ببەن و گڕێکانیان دامالن، ئەوجا بەجێیان بهێلن هەتا تۆزێک کزرو هیشک دەبن بۆ ئەوەی بتوانن هەلیانگرن و بیانهێننەوە بۆ جێی خانی لێ دروست کردن. کە دار بڕین تەواو بو، دەستیان بە دیوار کردنی بەردو قوڕ کرد. هەردەمیش یارمەتیدەرو دەستبارگری یەکتر بون لەو کارانەی بە تاکە کەسی ڕانەدەپڕێندران. کاولە خانیی مالی ئێمە لەگەل کاولە مزگەوت بە یەکەوە بون و بێلاویی مزگەوت دەکەوتەوە سەر کونەبانی خانیی ئێمە. بنە گیوزەکی زۆر گەورە و شاتانانیی بەرزی مزگەوت دەکەوتە سیلەی دیواری خانیی ئێمە. پێشتر کە گوندەکەمان سوتابو، ئەو دار گیوزیش، نیوەی زیادتری بنی سوتا بو، نیوەی کەمتری ساخ مابو، خۆی گرتبویەوە و یەکجاری هیشک نەببو. کە ئێمە دەستمان بە خانی دروست کردنەوە کرد، ئەو دار گیوز دەبووە مەتریسیەکی زۆر لەسەر خانییەکەمان، بەس باب و باپیرم و دایکم، هەر سێکیان سۆفی بون و گۆتیان هەرچەندە دار گیوز مەترسیش بێت، مالی مزگەوتە و ناتوانین دەستکاریی بکەین و بیبڕینەوە.

هەر چۆنێک بێت، دیوارەکان بلند کران و ئەستوند نقێندران، پاشان گوندیان چەند کەسێک دەگەیشتنە یەکترو جۆتە گایان نیر دەکردن و قاریتە گران و درێژەکانیان بە جۆتە گایان دەکێشانەوە، ئەویش ئەگەر ڕێگاکە لەبار بایە، ئەگەر ڕێگە نالەبارو شکەستە بایە، ناچار بون، دەسکیان لە قاریتەکان دەبەستن و شەش کەس و زیادتر پێکەوە دەچونە ژێر قاریتە و دەیان هێنانەوە. کە قاریتە دادەمەزراندران، ئەوکاتی باسکە دار و ڕاستە دار و خێزەرە و کواشک دەکێشرانەوە و لەسەر قاریتە و دیواران دادەنران و دوای کواشک دانان، بە زبارە ئاخەبانیان دەکرد. بەو شێوە توانییان بۆ هەر خێزانێکی ئاوایی خانیێک پێکبهێنن تاکو ئەو زستان تێیدا نوان ببن. خانییەکانیش هۆدە هۆدە نەبون، یەک خانیی پان و بەرین و بێ ناوبڕ دروست دەکرا، جێی ناندی و دانیشتن و نوستن و مێوان و خێزان هەمووی هەر بەسەر یەکەوە بو، واتە یەک هۆدە بو. ئەو پاییزیش بەهۆی ئاوو هەوا گۆڕینەوە، لە دەشتی تەختی هەولێرێ و خواردنەوەی ئاوی شێرە و تانکی سەربانان و گەڕانەوەمان بۆ چیاو دۆل و باسکان و خواردنەوەی ئاوی کانی و چەم و ڕوباران، کەسمان نەمابوین توشی گرانە تاو لەرز نەبوبین و بە حەفتە نەکەوتبینە ناو نوینان. ئەو دەردەی لە ئێمە بو، زۆر لە ڤایرۆسەکانی ئیبۆلا و سارس و کۆڕۆناو ئەنفلەوەنزا قورستر بو، ئەو تاوی بون هەموومانی شەپرزە و بێهێز کردبو، تەنها ڕوحمان قاییم بوو دەرنەدەچو. ئەو سەردەمی هیچ ڕاگەیاندنێکی وەک ڕاگەیاندنە بەلبەلەچیەکانی ئێستا نەبون و لە زۆربەی گونداندا ڕادیۆش هەر نەبون، ئەوانەی ڕادیۆشیان هەبون، تەنها گوێیان لە گۆرانی و مۆزیقا و لاوک و حەیران ڕادەگرت و لە گوندەکەی خۆیان هیچ ڕوی نەدابا، توفانی نوح پێغامبەر هەستابا، ئاگایان لێنەبو و خەمیان لێی نەدەخوارد. پاییزمان بە تاوی بونەوە بەڕێکرد.  کە گیوز لە دار گیوزی مزگەوت هەلدەوەریان و دەکەوتنە سەر بان و بن دیوارەکانی مالمان، ئێمەیش دەستمان دەدایێ، یەکسەر دایک و باب و باپیرمان بانگیان دەکردین و دەیانگۆت، گیوزی مزگەوتێ نەخۆن، چاوتان کۆرە دەبن و گوناحکار دەبن، ئێمەیش لە ترسی خوا گیوزەکانمان فڕێ دەدانەوە سەر بانی و لەوێ دەکەوتن هەتا سمۆرە خواردنیانبان یان سەرپەرشتیکەری مالی مزگەوت دەهاتن و لێیان دەبونە خودان. پاییز ساردی کردو چیابەنی بەرزو ڕەنگ ڕساسی، هێدی هێدی سپی هەلدەگەڕا. هەر هندەمان زانی لەناکاو دەستی بە کڕێوە و بەفر کرد و بارستەی بەفر هەلیدایە کۆلان و دەرگەی مالان. بنە گیوزی مزگەوتیش لەگەل هاشێن و لورێنی گوفیە بایان شلکەی دەکرد و دەبووە سیڕێن و قرچە قرچی بنی نیوە هیشک بویی، ئەو دارە گیوز لێمان ببوە عیزڕائیلی گیان کێشان. جار هەبو دەهاتینەدەرو تەماشامان دەکرد، دەمانگۆت، هەر ئێستا بەسەر خانیماندا دێتەخوار، ئەوجارەیان گیوزی مزگەوتێ لە جیاتی شەڕی خێلەکی مالمان وێران دەکاتەوە. ئەو پیرە دار گیوزی نیوە هیشک و بالا بەرز، تەمەنی هەر درێژتر دەبو و هیچ ڕەشە باو زریانێک نەیدەتوانی بەژنی بچەمێنی و بیهێنیتەخوارێ. پیرە گیوز هەر مابو هەتا لە سالی ١٩٧٨دا دیسان گوندەکەمان کەوتەوە بەر وێرانکاری و مالەکانمان دەنەمێت و قومبەلە کران و تەقێندرانەوە و سوتێندران.  ئەوجارەیان بەدەستی ڕەشی ڕژێمی بەعثی ڕەگەزپەرستی عەرەبی ئیشتڕاکیی عێڕاقی بو. لەو کاتیەوە هەتا ئێستایش گوندەکەمان بە وێرانی و بێ خاوەن ماوەتەوە و گوندیانیش هەر یەکەی پەڕاگندەی جێگایەک بوینە. ئێستایش ئاغاواتی کوردایەتیی دەوروبەری گوندەکەمانیان کردوتە مۆلگەو سەربازگە و تۆپخانەی دەولەتی تیرۆرستی تورکی. ئەوجا با هەر بلێین کورد زیندووە، دلنیابن هەتا خاوەنی سیستەمی ئاغاواتی کوردایەتیی بین، هزار ڕیفڕاندۆمیش ئەنجام بدەین، دەبێ هەر زەلیل و ملکەچی بەر حوکمی پڕ تاوانی داگیرکەران بین.

وێنە لە گوگل وەرگیراوە.