Sunday, April 15, 2018

گواستنه‌وه‌ی مالی ڕابیی داپیرم.


گواستنهوهی مالی ڕابیی داپیرم.
لهبهاری سالی ١٩٧٣ڕابیی داپیرم خهبهری داینێ و گۆتی، حهز دهكهم بێن مالم بگوازنهوهلهگوندی كانیهڕهش بۆ گوندی بهنێ، بۆ ئهوهی لهئێوهنزیك بم، ههر ئێوهیارمهتیدهرمن و باشترهبێمهوهلاتان و ههرجار بۆ یارمهتیدانم ڕێیهڕۆژێك نهبڕن. ئێمهیش خهبهرمان دایهوهو گۆتمان ئهشیاكانت ئامادهبكهلهو ڕۆژانهههول دهدهین بێین بۆ گواستنهوهی مالت.

داپیرم ڕابی خهلیفهناوخۆش، خهلكی گوندی كانیهڕهش بو. دیارهلهسالانی پهنجاكاندا، سهید عهلیی مێردی كوچی دوایی كردبو. تاقهكوڕێك و سێ كچیان بهیهكهوهههبون بهناوی عهزیز، ستی، عاسیهو ئامینه‌. عهزیزی كوڕیشی ههر لهتهمهنی گهنجێتیدا كۆچی دوایی كردبو. ههر سێ كچهكانیش، مێردیان كردبو. ستی بهفهرمانی شێخ ڕهشید لۆلانی درابووهحاجی ئیدریس حهمهد ئهمین. عاسیه، مێردی بهمستهفای باوكم كردبو. ئامینهیش مێردی بهمهلا سۆفی كردبو. خهلیفهناوخۆشیش، لهسالانی شێستدا، لهناو گهردیان كۆچی دوایی كردبو. ڕابیی داپیرم، بهتانیا مابوویهوهو زهوی و عهردێكی زۆری ههبو لهگوندهكانی ههدنێ و كانیهڕهش و بلهس. لهبهر ئهوهی كهسی نهبو، زهویهكانی بۆ بچینی و بهروبومیان وهدهست بهێنی، ناچار بو، بهسهپانیی دهیدانهوهخهلكانێك. پاییزانیش یان مهلا سۆفی یان من لهتهمهنی ههرزهكاریم دهچوین بۆ كۆكردنهوهی بهشهداهاتهكانی. كهداهاتیشی كۆدهكردهوه، دابهشی سهر خزمان و مالهكچهكانی دهكرد و بهشێكی كهمی بۆخۆی دههێشتهوهو تموحی هیچیتری نهبو.

بێینهوهسهر باسی ئامادهكاریمان بۆ مال گواستنهوهی داپیرم لهگوندی كانیهڕهش بۆ گوندی بهنێی خواكوڕك.
ئێمهیهك كهرمان ههبو، مهلا سۆفی مێردی پلكیشم ههسپ (ئهسپ)ێكی جوانی سواریی ههبو. ئهشیاكانی داپیرم، بهكهرێك ههلنهدهستان، بهمهجبوری چومهلای دهروێش بابیهزدینی و داوام لێكرد كهكهرهكهی خۆیانم وێداتهوهههتا بتوانین بهدو كهران بهشی پێویستی مالی داپیرم ههلگرین و بگهڕێینهوه‌. یادی بهخێر، دهروێش مهردانه‌ ”گۆتی، دهتوانی كهرهكهم بهری، بهلام زۆر تهپهو بهزهحمهت ڕێدهكات، نازانم دهتوانن باری پێبگهیهننهوهیان نا. منیش چارم نهبو، كهری دهروێشم هیناو و چومهلای مهلا سۆفی و پێمگۆت، دهبێ بچینهدو داپیرم و مالی بگوازینهوهبۆ ئێره‌. 
مهلا سۆفیگۆتی، زۆر باشه، ئهمشهو خۆم ئامادهدهكهم و دهچمهناو ڕهوهدهواران، ههسپهكهم دهگرمهوهو دهیهێنم بۆ ئهوهی 
داپیرت بهسواری ههسپ بهێنین و كهرهكانیش بار دهكهین و مالی دهگوازینهوه‌.

بهیانی زوو لهخهو ههستاین، ههردو كهرمان كورتان كردن و ههسپ،مان جل كرد، مهلا سۆفی سواری ههسپ بو، منیش كهرهكانم
هاژوان و كهوتینهڕێگا، بۆ ئێوارهگهیشتینهگوندی كانیهڕهش. دوای سلاوو ههوال پرسین و پشودان، یارمهتیی داپیرماندا و بارهكانمان ئامادهكردن و دهرو جیرانهكان، ههموویان لێمان كۆبونهوهو بهشێكیان تهك و تویان بوو دهیانگۆتهداپیرم، ڕابی تۆ چۆن بهجێمان دههێلی و ئێمهچۆن بێی تۆ سهبرمان دێت؟

دیارهخزم و دۆستانمان گشتیان داپیرمیان خۆش دهویست و پیرهژنێكی سهر سپی و زمان شیرین و سهبرین بو. ههتا لهوێ بو، ڕۆژانههاوتهمهنهكانی سهردانیان دهكرد و لهسهر دوبانكهڕۆژانی بهار خۆیان دهدایهبهر تیشكی ڕۆژ و وهبهر تهشی ڕستن و درومان و چایهخواردنهوهڕا، چیڕۆك و بهسهرهاتی ڕابردویان دهگێڕانهوهو دهبونهگوێگری ههلڕشتنی ناخی پڕیان بۆ یهكتر.

ڕۆژی دواتر لهگهل قیڕاندن و بانگی كهلهبابهشامیهكانی ناو بیستان و لیس و كۆلیت و زبلدانی كۆلانهپهرژین كراوو تهنگهبهرهكانی كانیهڕهش، ههستاین، خۆمان حازر كرد و كورتان و تهنگ و پالوو بهربێنگمان لهكهرهكان شداندن و دهستبارمان گرت و بارهكانمان لهههردو كهران بار كردن. گوریس (وهریس)مان بهسهر باردا هاوێتن و لههێچك ههلكێشا و توند ڕامان كێشان و گرێدان. ههتا بارهكانمان تهواو بهستن، زۆرێك لهدۆست و دراوسێكان گرد بونهوهبۆ بهڕێكردن و وهغهری گواستهنهوهی داپیرم لهكانیهڕهشهوهبۆ بهنێ. دهستهخوشكان و هاوتهمهنهكان لهگهل داپیرم باوهشیان بهیهكتردا دهگرت و بهفرمێسك باراندنهوهمال ئاوایی و خاتریان لهیهكتر دهخواست و داپیرم سواری ههسپ بوو مهلا سۆفی سهری ههسپی دهكێشا بۆ دلنیا بون لهسهلامهتی داپیرم، منیش كهرهكانم ڕاستهڕێ كردن و كهوتینهباوێشهكانی خوار گوندی كانیهڕهش و گهیشتینهسهر توربستانی شێخ جانگیر. داپیرم لهههسپ دابهزی و ڕووهو مهرقهدهكان دهستی بهرز كردنهوهو فاتیحهی دیاری كرد بۆ ڕوحی ههموو نێژراوانی ئهوێ و لهقهبرستان ڕهت بوین، ئهوجا سواری ههسپ بویهوه‌. گهیشتینهگوندی ئاوبڕا. 
لهوێ داپیرمگۆتی، چهند خولهكێك ماوهم بدهن، سهلامهك لهعهبدولباقی شێخ جانگیرو مالهوهی دهكهین، دونیا مهرگ و مردنه، نهوهك نهگهڕێمهوهو نهیانبینمهوه‌. لاماندا مالی عهبدولباقی شێخ جانگیر، لهگهل سهلام و چاك و چۆنی، ههر لهپێوه، چهندی ههولیان لهگهل داین، بههۆی دووری ڕێگاوه، نهمانتوانی دانیشین. لهگهل گفتوگۆدا، ترگارێكی ئاویان بۆ هیناین و دایانهدهستی داپیرم و بهنۆرهترگارهكهمان لهیهكتر وهرگرت و ئاومان خواردهوه‌. ئهوسهردهم وهها نهبو كهههر كهسهو پهرداخێك یان ئامانێكی تایبهتی بۆ بهێنن. ئهگهر پهنجا كهس بانه، ترگارێك بۆ ههمووان بهكار دههات و كهسیش نهخۆشیی لهیهكتر نهدهگرتهوهو كهسیش بێزیان لهیهكتر نهدهكردهوه‌.

لهوێیش، دوای سلاوو ههوالپرسین و بهترگار ئاو ههلقورتاندن، خواحافیزیمان كردو ئهوانیش ههر بهگریانهوه، هندهك ئاویان بهدوادا پڕژاندین و دوعای خێرو سهلامهتیان بۆ خواستین و بهڕێكهوتین بۆ شیوی ئاوبڕاو گهلیی ئاشان و باوێشهكانی هنداو بلهس
لهو گرد و دۆل و ههروازو نشیواندا بهڕێوهبوین، سمایل ئهحمهد شێخهكت گهیشتهئێمهو ئهویش ڕێوینگ بو لهلایدهشتی بهرازگر دهگهڕایهوهبهرهو گهلیی خواكوڕك. كهیهكترمان بینی، ههردو لامان دلخۆش بوین و بوینههاوڕێ بهرهو گوندی بهنێ. پێشی سمایل بگاتهوهئێمه، مهلا سۆفی سهری ههسپی دهكێشا و داپیرم لهههسپ سوار بو، منیش ههردو كهرهكانم دههاژوان. كهری خۆمان زۆر پێسوك و چوست و چهلهنگ بو لهڕۆیشتن و پێویستی لێدان و لێخوڕین نهبو، بهلام ئهو كهرهی لهدهروێشم وهرگرتبو، ئهوهندهتهپ بو، دهبێ بهزۆر هاژورابا، بهلێدان و خورتی نهبا، ڕێگای نهدهبڕی. مهلا سۆفی و سمایل و ڕابی، بهربونهقسهو باسان و سهریان دابووهڕێگا و ئاگایان لههیچ نهبو. هاتین ههتا گهیشتینهنشیوی بۆ شیوی كۆلا شۆڕ دهبێتهوه‌. شیوی كۆلا بهقهد ڕوبارێك ئاوی پێدا دههاتهخوار. سۆفی و سمایل گهیشتنهشیوی كۆلا و پهڕینهوه، كهوتنهبهر ههرواز بهرهو گۆڕی كۆلاو كانی زهرگهته، منیش بێزار ببوم بهدوای كهری تهپ و بێكهلك و باری كهرهتهپهكهیش خوشی بووهسهر ملان. بانگی سۆفی و سمایل،م كردو گۆتم ڕاوهستن، باری ئهو كهرهتهپهدهكهوێت و پێم ڕاست نابێتهوه‌. سۆفیگۆتی، باژۆ باژۆ ناكهوی، لهسهر كانی زهرگهتهچاوهڕوانت دهبین و بارهكهیش ڕاست دهكهینهوه‌. مالی پیرهژنانیش، ماشااللهههمووی خرت و پرت و بوخچهو ئامان و خواردن بون.

ههرچۆنێك بێت، گهیشتمهسهر ئاوی كۆلا، كهری چوست، لهئاو دهرباز بو، كهری تهپ زۆر بهكوسی دایهناو ئاو، لهناوهندی ئاو، بارهكهخوشیهسهر سكوردی. دهستم بهباره‌‌وهگرت و بهههرحال توانیم لهناو ئاو دهربازی بكهم. ههركهلهئاو دهرباز بو، بار بهسهر سكوردی كهر داهات و سهری بهبن باری كهوت. بهپهلهبارهكهم كردهوهو لهسهر سكوردی كهرم داكهلاند ههتا نهخنكێ. كهری بار كهوتوم ڕاتهولاند و بارم بهجێ هێشت و كهوتمهدوای كهرهكهیتر بۆ كانی زهرگهته‌. كانی زهرگهتهزیادتر لهپێنج كیلۆمتر دوور بو. كهگهیشتمهپێشو كانی زهرگهتهوه، بینیم مهلا سۆفی نوێژی نیوڕانێی دهكرد و سمایل و داپیریشم دانیشتبون و ههسپهكهشیان لهدارێك گرێدابو

ههركهداپیرم چاوی پێكهوتم و بینیی ههر یهك كهرم لهپێش دهڕوا،
 بهپهله‌ ”گۆتی“ 
كوڕهعیسالۆك، كانێ كهرێدی؟ 
منیش زۆر بهبارهكانهوههیلاك ببوم، لهڕكان گۆتم، 
كهرێدی سكهت (مرد) بو
داپیرمگۆتی، كوڕهكو سكهت بو؟ 
منیش گۆتم، لهناو ئاوێ باری كهوتهسهر سكوردی و ههتا بارم لێیكردهوه، خنكا. ئاخر چهندم بانگی ئێوهكردو ههر گوێتان پێنهدام، شهرمهزارم، كهری ئامانهت سكهت بو، ئێستا چی بهخاوهنهكهی بلێم؟

مهلا سۆفی بهندهنوێژی سهریحتر كردن و سهلامی ملی ڕاستهی دایهوه، من كهوتبومهدیوی چهپهی، لهگهل سهلامی ملی چهپهی دایهوه، تههلیلاتی نهكردن و یهكسهر لێی پرسیم وگۆتیكوڕهئهتو بهڕاستیته، چۆن كهر سكهت بو؟ 
منیش خۆم ڕوو گرژ كردبوو گۆتم، بهڕاستیمهخۆ حهنهكت لهگهل ناكهم.
سۆفی لهسهر تاتهبهرد ههستا و گۆریهی ههلكێشان و سۆلكی دانهسهرپێ و بهسمایلیگۆت، ههستهبابڕۆین بزانین كهر كو سكهت بووه؟ 
ئهوان دهرچون، داپیرمگۆتیكوڕم عیسالۆك، نان و ماست لهفلانهجێگایهمنیش بهدوایاندا دهڕۆم، ئهگهر برسیته، نانی بخۆ ههتا ئێمهدێینهوه‌. 
منیش زگم قۆڕهی دههات لهبرسان
نان و ماستم كێشایهپێشهخۆم، بهئیسڕاحهت تێرم خوارد و زیادهكهم پێچایهوه‌. دوای دهمێك، بینیم مهلا سۆفی و سمایل و داپیرم، كهریان بار كردبویهوهو ههرسێك لهدوای بون و گهڕانهوه‌.


هیچ دهنگیان نهكرد، تهنها مهلا سۆفیگۆتی، كهتنێكی چاكت پێكردین، ئینجا ههستهكهرهكان باژۆ ههتا بتوانین بهوهخت بگهینهوهمالێ. منیش ههردو كهرهكانم دانهڕێگاو گۆڕهكانی كۆلامان بهجێ هێشتن و كهوتینهبن ههرواز و كۆسپ و تهنگهبهرهكان بهرهو شیوهكهڕك، لهو بهینی ڕێواس لات و ڕازهكانی داپۆشیبون. لهپێچهكان بهسهر دهكهوتین، كاتێك ئاگام لهخۆ نهبو، كهرهتهپ و بێكهلكهكهلهخۆڕا پێنهكی لێدام، تهنشت و تهنشت لهكۆسپهبهرد فڕێیدامهخوار. لهو كاتی مهلا سۆفی چاوی لێبو. نازانم چۆن ئهو قسهی بۆهات، بهلام یهكسهرهبانگی كردوگۆتی، ئهرێ ڕابی و سمایل، كهس زانیتی، كهری سكهت بویی، پێنان بكات؟ ئهوانیش بهربونهپێكهنین و گۆتیان ناوهللهنهمانزانیبو، بهلام ئهوا زانیمان.

منیش توڕهبوم ههم لهبهر پێن وهشاندنی كهر، ههمیش لهبهر تهعلیقی مهلا سۆفی و پێم پێكهنینی ڕابی و سمایل.
كهرهكانم دانهبهر نهقیزان ههتا لهكۆسپ و ههروازهكان بهسهر كهوتن، لهوێ، كهر و بارم بهجێ هێشتن و دامهباوێشی شیوهكهڕكێ و شوتكم لهپشتم كردهوهو دهستم بهڕێواس كردن كرد. ئهوان هاتن و بینییان كهر ڕاوهستاون و من دیار نهبوم، ناچار مهلا سۆفی، ههسواری ههسپی دایهدهستی سمایل و بۆخۆی كهرهكانی هاژوان. منیش پشتبێندم پڕ لهڕێواس كردن و قهدبڕ لهشیوهكهڕك پهڕیمهوهو لهتیرهباسكهكانی بهری ڕۆژههلاتی شێوهكهڕك لهسهر بهردێك دانیشتم ههتا ئهوان گهیشتنهوهلام.

كهگهیشتنهلام، گۆتم سۆفی، ڕێواسی زۆر ناسكم كردونه، نایانخۆی؟ دیار بو، بێ وهلام بو. بهلام ڕاوهستا و نهڕۆیشت ههتا سمایل و داپیرم گهیشتن. كهئهوان گهیشتن، مهلا سۆفی بانگی كرد وگۆتی، ڕابی، سمایل، ئێوهههردوكتان شاههد بن، ئهگهر سالێك من ههموو مالی خۆم بكهمههیشكهپارهبۆ ئهوهی پێی بچمهحهج و ههتا ناوهندی ڕێگایش بڕۆم، لهوێندهرێ، خهبهر بێت و بلێن، ئهمسال عیسایش هاتووهبۆ حهج، من دهگهڕێمهوهو ڕازیم ههموو پارهكهم لهدهست بڕوات، بۆ ئهوهی عیسا كهتنێكم پێنهكات. ئهوانیش ههردوكیانگۆتیان، سۆفی، ئێمهشاههدیت بۆ دهدهین، بهلام عیسا كهتنی چیت پێدهكات؟ سۆفیگۆتی، ئهدی نهتانبینی، لهجێگایهك، گۆتی كهر سكهت بو و ئێمهی بهزگی برسی، ناردینهوهدو كهر و بار و بۆخۆیشی تێر نان و ماستی خوارد. ئێستایش، بهناوی ڕێواس كردنهوه، كهرهكانی بهتهمای من بهجێهێشتن و خۆیشی دێتهوهبهراییم و دهپرسێ داخوا ڕێواسان ناخۆم؟ لهڕێگای حهجیش، كهتنێكی ئهوهامان پێدهكات.

دیارهسۆفی بهكهر و  بارهوههیلاك و دلگران ببوو ڕێواسی لێوهر نهگرتم. سمایل و داپیرم ههر یهكهیان دهسكهڕێواسێكی ناسك و شلكیان لێوهرگرتم و بهدهم ڕێواس سپی كردن و خواردن و پێڕۆ ڕێكردنهوهبۆ ئێوارهیهكی درهنگ گهیشتینهوهگوندی بهنێ. مالهوهبهپیرمانهوههاتن و بارهكانمان یێخستن.
  
دایكم خواردنی بۆ ئامادهكردبوین، دوای بار دانان و كورتان داكهناندن لهپشتی كهرهكان و ڕاتهولاندنیان، خوان داندراو ترگارێكی ماستاوی سهر بهكهفمان لهپێش داندرابو، كێ حهزی دهچووهماستاو، ترگاری ههلدهگرت و چهند قورتێكی لێ دهدان و دایدهناوهپێش ئهوانیتر. دوای نان خواردن، چایههات و دهست كرا بهپرسیاری ڕێگاو  باوكمگۆتی، باش بو بهسهلامهتی گهیشتنهوهو شهقهسهریتان لهبیر دهچێتهوه‌. سۆفی هاتهوهلام وگۆتی، شهقهسهریمان لهبیر دهچیتهوه، بهلام كهتنهكانی عیسا پێیكردین لهبیر ناچنهوه‌. بابم پرسیی، كهتنی چۆن؟ عیسا ئهوهچیت كردووه؟ منیش گۆتم دیارهسۆفی لێم نهڕازی بووه، پرسیار لهخۆی بكه‌. سۆفی چیڕۆكهكهی بۆ گێڕایهوهو مالهوهمان گشتیان دهستیان بهپێكهنین كرد. سۆفیش ههم پێكهنین گرتبویی، ههم دهیگۆت، ههتا مابم لهگهل عیسا ناچمهگهشت و كاروانان.

بابیشم زیادتر هانی دهداو دهیگۆت، سۆفی ههرجار لهكاروانان ئێوهحیلهتان لهئێمهكردووهپێڕۆكانتان بهتهمای ئێمهبهجێ هێشتونه، بهلام دیارهعیسا تۆلهی ئێمهی لهبهڕێزتان كردۆتهوه‌.

تهبعهن ئهو بهسهرهات و تهعلیق و حیلهو لهیهكتر نهڕازیبونهمان گشتی خۆشی بهخش و سادهیی و دهروون پاكی بون و هیچێكمان لهناخ ڕهشی و عێنادی و مخهنهتی نهبو.

ئهم چیڕۆكهم گێڕایهوهوهك خۆشهویستییهك بۆ مهلا سۆفیی مێردی پلكم، سۆفی كهسێكی زۆر سادق و خواناس و دهرون پاكه‌. زۆر بهداخم بۆی، كهئهوهماوهیهكی درێژه‌‌ لهسهر جێگا كهوتووهو نهخۆشه، پهرۆشم بۆ تهمهن درێژی و چاك بونهوهی بهڕێزیان. بهو ئومێدهی شیفای بۆ بێت و تهندروستیی بگهڕێتهوهدۆخی جاران و بتوانین لهقسهخۆشهكانی بێبهش نهبین.

 مهبهستی دووهمیشم لهم گێڕانهوهیه، وهفاداریی ڕوحی پاكی داپیرم بو، كهبهڕاستی ژنێكی نورانی و خوایی بو. ئهوهندهلهگهلی دلخۆش بوین، جوێنیشی پێداباین، واماندهزانی خهلاتمان دهكات. ڕوحی پاكی ئارام و ئاسودهبێت لهگهل ڕوحی تێكڕای كۆچ كردوان. بههیوای شادمانی و خۆشژیانی بۆ سهرجهم دۆستان و هاوڕێیان و سۆزدارانمان.

وێنه‌كه‌م له‌ گوگل وه‌رگرتووه‌. نازانم چ گوندێكه‌.

No comments:

Post a Comment