شکەوتا دارەشولخانێ

شکەوتا دارەشولخانێ:

بابێ من نێچیروانەکی نەقۆلاو فەنگچی بوو. وەکی گۆتنا کوردەواریش تبێت، کەسەکی پێ پڕزق و دەست پخێر بوو. بێ چەک دەرچۆنی نەبوو. زۆربەی جاراش بێ نێچیرو پدەست بەتالی نەتهاتۆ. خەلکێ گوندا هەژارو نەدار بوون. ڕەنگە خێزان هەبووبن دو هەتا سێ مانگاش گۆشتیان نەچۆبیتە سەر کوچکی. بەس بابێ من هەردەم تهاتۆ، کەو، کێروشک، یان بزن و نێری و کەلە کیویی ڕاو کردبوون. هەکە حەفتیەکێ نەچۆبا ڕاوو نێچیرا، وەکی جغارە کێشەکی موحتاد و جغارە لێ خەلاس بوویی دانەتکاسیا. پاییزەکە درەنگ بوو، بەفرێ سەرێ چیابەنی دۆرپێج کردبوو. بابۆی گۆت ”هەستە جەنتەیەکی نان و کەشک و ئەشیای لپشتا خۆ بدە دێچینە چیایی و شەوێ ناهێینۆ. جەنتەین داگرتن ل نان و کەشک و پێنیرو شەکرو چاو کتری و قۆغا. فەنگەکە ئینگلیزییە لولی کورتین هەبوو. بابۆی جەنتەکی شەلکی پڕ تشت ل پشتێ قەییم کردو ڕەختەکی فیشەکای بەست و دووربینی تبەخۆ دایناو فەنگی هاوێتە ملا، منش جەنتەکی شەلکی پڕ ل نان و پێخۆراو تشتێن پێویست هەلگرتن و کەتینە بەر هەروازێ دێرێ، وەسەر کەتین بۆ خوارکی، خۆین گەیاندە پێشو شیوا ڕەنیێ. چۆینە پارێزگەکی، پچاوا و پدووربینێ ئەو دۆل و شکێڕو سەرگا دۆلا ڕەنیێین هەموو نێڕین، چ حەیوانێن کیویین نەدیتن. بابۆ هند چۆبووە چیای، تەواوی

شارەزای ڕیێن تێڕا دەرباز بونێ بوو. هێدی هێدی هەر ل پارێزگەکی بۆ ئەوێدی، ل ئەو شکێڕو هەلدێرا بۆ یەکیدی، هەلکشیاین هەتا بن لاتا هنجیرا. تهندەک هەلدێرو شکەستاڕا چۆین عەقلێ کەس پێدا ناشکێ مرۆ بشێت تێڕا دەرباز ببیت. چەند بلند تبووین سڕو سەرما هەر زێدەترو توندتر تبوون. لبەرهەروازو ماندی بونیێ، بەدەنێ مە ئارەقە کردبو، بەس تیژییا زریان و سەقەمێ، کار ل چاوو ڕومەتێن مە تکرد و دەسرۆکین لسەرو گوێن خۆ پێچابوون و لفکین لهەوکێ گرێدابوون، پزۆر چاوین دیار بوون. هەتا گەشتینە بن لاتا هنجیرا ڕۆژ داگەڕیاو بووە هێوارەیەکە درەنگ. بێنەکێ ڕونشتین و جەنتەین ل پشتاخۆ کردنۆ، هەتا یەکو بالۆلکە نانین خواردن، تالەرزین هاتێ لسەرما. چیایەکی بلند و ئاسێ و بێدارو پڕ لبەفر، هەر گوفیە بایەکێ هەلکردبا، هندە کاریگەر بوو، خۆین خڕ تکردۆ ناو یەک دا بەدەنێ مە نەتەزینی. چارەین نەبوو دەبی بۆ شەوێ خۆین گەیاندبا جیەکی پدارو گەرم.

بابۆی گۆت دەبی خۆ هەلکوتین هەتا تگەینە شکەوتا دارەشولخانێ، نەکو سەرماو سڕا ئێرە دێ مە فەوتینی. ئەوی شارەزا بوو داینە پێچ و باوێشێن ناو لێڕە دارو وەخت تچۆو ڕی هەر درێژتر تبوو، لهندەک جیا پێین تهاوێتە سەر بەفرێ، هەتا ناوقەدێ تێدا نقۆ تبوین. زەحمەتەکە زۆرین دیت لناو لێڕو تیشە بەردو بەفرا زۆر. پزۆری بۆ دەوری نوێژا عەشایێ گەشتینە شکەوتێ. جارا یەکێ بوو ئەز شکەوتا دارەشولخانێ ببینم. بانێ شکەوتێ کێمەک لە دەورو بەرێ خۆ بلندتر بوو، دەرکا شکەوتێ کونەکە زۆر نەوی و تاری بوو، بەفرێش دەرکا شکەوتێ قەپات کردبوو. من هەر باوەڕ نەتکرد کو دەرکا شکەوتێ بێتە دیتنەوە. بابۆی شارەزابوو، کەتە سەر بەفرێ ب قونتاغە فەنگا، وەختەکی کون بوو، بەردەوام بوو لسەر شکاندنا بەفرێ و هەتا تەواو دەرکی بەرین کرد بۆ ئەوەی بشێین پخۆو پجەنتەوە تێڕا بچینە ژۆر. کە چۆینە ژۆر و چەقماق (چەخماخ)ین لێدا، شونا ئاگرێ ڕاوکەراو شەو هەوێرا تەژی خۆلی بوو. هندەک چیلکەدار لسەر شونا ئاگری مابوون. ئەو چیلکە دارین گەیاندنە یەک و بابۆی هندەک پوشی ل جەنتێ خۆ دەریناو هندی ببێین یەک و دوو، ئاگری هەلکرد و جەنتەین دانان و گۆتی دەبی بچین دارا پەیدا بکەین. بەربووینە ناو ئەو دارو تەڕاشا و سێ چار مەلۆ دارێن باشین پەیدا کردن و کێشانۆ ناو شکەوتێ. ئەو شکەوت هەم یا نێچیروانا بوو هەم لانا هرسا(ورچ) بوو. بەس چ کانی و ئاوی لنێزیکا نەبوون، ئەگەر بەفر نەبا، ئاو پەیدا کردن 

زەحمەت بوو.

گێڕانەوا باپیڕێ من

باپیری گێڕاوۆ و گۆتی ”جارەکێ حەدۆ بولا چۆبووە ڕاوێ، شەوی پسەردا هاتبوو، مەغرەبێ چۆبووە ناو شکەوتێ و هندەک داری خڕ کردبونۆ و ئاگری هەلکردبوو، تگە دوکەلا ئاگری تشکەوتێدا پەنگیا بوۆ، ل کونەبانا شکەوتێ ببووە فنە فن و کرخە کرخا هرسەکێ“. حەدۆ بولا کەسەک بووە ترسی ل هرس و پلنگ و گورگا نەبووە، کەسەکی وەکی مرۆوێن سەرەتایی، وەکی غولا بووە. ”وەختێ هرسێ لپشت حەدۆی تشکەوتێدا کردبووە کرخە کرخ، حەدۆی خۆ تێکنەدابوو، گۆتیبووە هرسێ، ئەز ناچمە دەرێ، هەکە توش تڕۆی، فەرموو ئەوە ڕێ، هرس بێن کورت ببوو لبەر دوکەلێ، مەجبور پتەنشت حەدۆیدا هاتبوو چۆبووە دەرێ و شکەوت بۆ حەدۆی مابوۆ“.

چیابەن و چیایێن دەوروبەر یەپڕ بوون ل هەرس، بەراز، گورگ، پلنگ و چەندان جۆرێن دی.

ل دەما بچوکایەتیێدا کەسێن ناوسال ترسەکە زۆر بۆمە چێکردوبوو دەربارەی پلنگا و گۆتە گۆتیان لسەر هندێ بوو کە پلنگ گیاندارەکی زۆر مەترسیدارە. هەکە بشبینن فەنگێ نەهاوێنێ، چونکی مەگەر گوللە وەبەر سەری بکەوی، نەکو ناکەوی و هەر کە دەستی ت مرۆی هالیان، پێشی هەر جیەکی، پشتێ ل مرۆی تشکێنی. باپیرێ مە گیڕاوۆ و گۆتی ”ڕۆژەکێ حەدۆ بولا ل چیابەنی ل ڕێ ڕۆیشتنێ، لناو هاگاوا پلنگەکی خۆ لپێش دابوو ڕێی لێگرتبوو، حەدۆش لجیێ خۆ جنقیبوۆ و هەردوکا چاو دابونە ناو چاوێن یەکو دو. پاشی حەدۆی هەر گۆتبووە پلنگی، هەڕە ئەز شەڕێ توو ناکەم و پدەستی ئیشارەت کردبوێ و گۆتیبوێ ڕێیا من بەردە ئەز شەڕکەر نیمە، پاش دەمەکێ، پلنگ هەلباوزیبووە چیای و حەدۆش چۆبووە سەر ڕیا

خۆ“.

پشکا دوێ یامای.