فه‌قێ شۆشنه‌یی:
دوای هه‌شت سال ئاواره‌ییمان و په‌رت و دابه‌ش بونمان به‌سه‌ر هه‌ولێر و گونده‌كانی ده‌شتی هه‌ولێردا، به‌هۆی شه‌ڕه‌نگێزیی هۆز و بنه‌ماله‌ییه‌وه. بڕیاری ١١ی ئاداری سالی ١٩٧٠نه‌ته‌نها ڕاگرتنی شه‌ڕی حكومه‌تی عێڕاق و كوردان بو، به‌لكو بووه هۆی كۆتایی هاتنی شه‌ڕی فیزیكی و ڕاسته‌وخۆی به‌ینی بارزان و برادۆستانیش. ته‌نها شه‌ڕی ده‌روونی و تیرۆری سپی هه‌ر درێژه‌ی هه‌بو.
ئێمه چه‌ند ماله ئاواره‌یه‌كی برادۆستی و سۆفیی هه‌ركی له سالی ١٩٦٥وه كه‌وتبوینه گوندی مه‌لا عومه‌ری ناوچه‌ی دزه‌یی. زۆربه‌مان له‌ناو حساری بڕهان ئاغای دزه‌ییدا ده‌ژیاین و خه‌لكێكی هه‌ژار و نه‌خوێنده‌وار، له ژێر فه‌رمانی ماله شێخ و ئاخاوات دابوین.
نازانم شێخ و ئاغاكانی برادۆست چۆن و به‌چی ڕازیكران كه بگه‌ڕێنه‌وه ژێر فه‌رمانڕه‌وایی كوردایه‌تی به سه‌رپه‌رشتیی مه‌لا مسته‌فای بارزانی كه زیادتر له ٤٠ سال خوێنیان له به‌ینێ ڕژابو. هه‌ر به‌و هۆیه‌وه، ٩٠% ی برادۆست و سۆفیه‌كانی شێخ ڕه‌شید لۆلانی ئاواره و مالوێران كرابون. ته‌نها ئه‌وه‌نده ده‌زانم كه فه‌رمانده‌رانی برادۆست، ئاگاداریان كردین و ”گۆتیان، هه‌ركه‌سێك بیه‌وێ بگه‌ڕێته‌وه بۆ هه‌وارگه‌ی ڕه‌سه‌ن، خۆیان ئاماده بكه‌ن و دوژمنداریی به‌ینی بارزان و لۆلان كۆتایی هات و گونده‌كانمان ئاوه‌دان ده‌كه‌ینه‌وه. خه‌لكی ئاواره‌یش خه‌ونیان به گه‌ڕانه‌وه‌ی سه‌ر گونده وێرانه‌كانیانه‌وه ده‌بینی. هه‌ر بۆیه هه‌مان سال، یه‌كسه‌ره ئاماده‌یی ده‌ربڕا و له‌سه‌ر خه‌رجیی خۆمان گه‌ڕاینه‌وه بۆ ناوچه‌ی برادۆست.
چه‌ند خێزانێك هه‌بون، زۆر بێزار و هیلاك بون به فه‌رمانڕه‌وایی خێله‌كی و شه‌ڕو ئاواره بونه‌وه. یه‌كێك له بێزار بوان، فه‌قێ شۆشنه‌یی بو. په‌ندێكی كوردی هه‌بو، ده‌گۆترا، ( هه‌ر بالنده‌یه‌ك له‌گه‌ل ڕه‌وی خۆی جوانه ) مهاجر و فه‌قێ دو برا بون و خاوه‌نی زه‌وی و كانیاوێكی زۆری سه‌ربه‌خۆ بون له گونده‌كانی شۆشنێ، په‌پانێ و شه‌پانێ. مهاجر له‌گه‌ل زۆرینه‌ی ئاواره‌كان بڕیاری گه‌ڕانه‌وه‌یدا. كه‌چی فه‌قێ به‌هۆی هیلاكی و ناخ پڕیه‌وه له شه‌ڕو پێكدادانی عه‌شیره‌تی، بڕیاریدا كه هه‌ر له گوندی مه‌لا عومه‌ر درێژه به ژیانی بدات و له هزری خێله‌كی دوور كه‌وێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی ئایینده‌ی منداله‌كانیش وه‌ك خۆی وێران و خوێناوی و ڕۆنك ڕێژ نه‌بێت و ئومێدی به ژیانێكی ئارامتر هه‌بو له ده‌ره‌وه‌ی ڕه‌وی خێل و ڕه‌عیه‌تدا.
فه‌قێ و زولفێی هاوژینی، خاوه‌نی كۆمه‌له كوڕێكی هورده‌واله و گوێگر و مسكین بون. كوڕه گه‌وره‌كه‌یان سه‌عید بو، ئه‌ویش تازه له ته‌مه‌نی هه‌رزه‌یی و لاویی دابو. سالێك دواتر كه ده‌كاته بهاری ١٩٧١به‌دبه‌ختیی زولفێ و فه‌قێ، كوڕه گه‌وره‌كه‌یان ده‌كه‌وێته داوی خۆشه‌ویستی له‌گه‌ل گچێكی هاوته‌مه‌نی بۆتیی دانیشتوی هه‌مان گوند.
ئه‌و سه‌رده‌م له‌ناو هۆزی برادۆستاندا، له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی و ئه‌ڤینداریی به‌ینی كچ و كوڕان، به‌هیچ شێوه كوشتن و خوێن ڕشتنی مرۆڤ نه‌بو. حه‌ز له یه‌كتر كردنی گه‌نجان، شتێكی زۆر ئاسایی بو. زۆر كچ و كوڕ ئازادانه په‌یوه‌ندیی خۆشه‌ویستیان ده‌كرد و جار هه‌بو، كچێك ڕه‌دو كوڕه خۆشه‌ویسته‌كه‌ی ده‌كه‌وت و سه‌ریان هه‌لده‌گرت، ده‌چونه ناو ماله ئاغایه‌ك، ماله شێخه‌ك یان پیاو ماقولێكی سه‌رناس، پاشی ماوه‌یه‌كی كه‌م، ڕیش سپی قسه‌یان له‌گه‌ل مالباتی كچه ڕه‌دو كه‌وتووه‌كه ده‌كردو پێكیان ده‌هێنانه‌وه. نه‌ریت وابو كه به‌بێ داخوازی كردن، كچ هه‌لنه‌گیرێن. جار هه‌بو دایكان و باوكان ئاسێ ده‌بون و چه‌ند جارێك، كوڕێك داوای كچه‌كه‌یان ده‌كردو نه‌یان ده‌دایێ. له‌و حالاتاندا، هه‌موو ناسیاوه‌كان مافیان به كوڕه‌كه و كچه‌كه ده‌دا كه ڕه‌دو بكه‌ون و هانا بۆ ماله خانه‌دانێك به‌رن، پاشان هه‌ولی پێكهاتنه‌وه بده‌ن له‌گه‌ل دایك و باوكی كچه. هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و ماف پێدانی گه‌نجان كه بتوانن یه‌كتریان خۆش بوێ، به‌نده لاوكێكی ئه‌و ده‌ڤه‌ر هه‌بوو ده‌گۆترا ( سه‌رێ چیا بلندن نه‌وی نابن، ڕوبارو دایمه كانی بێ ئاو نابن، كیژ ل ماله بابان بێ یار نابن ). هه‌ر ئه‌وتۆ نه‌خت و شیربایی حه‌ڕام و قه‌ده‌غه بو.
به‌لام ئه‌وه‌ی ئێمه بینیمان و بیستمان، له ده‌شتی هه‌ولێر، پێچه‌وانه بو. حه‌ز له یه‌كتر كردنی گه‌نجان، كاره‌ساتی به‌دواوه بو. له‌سه‌ر خۆشه‌ویستی، ئه‌و كاتیش ژن و كچ كوشتن هه‌بو. له ناوه‌ڕاستی سالانی شێسته‌كاندا، ده‌نگۆی ئه‌وه بلاو بویه‌وه كه كچێك كوڕێكی خۆش ویستووه و ماله‌وه پێیان زانیوه، شه‌ویك، باوك و برایه‌كی كچه‌كه‌یان ده‌به‌ن، په‌تێكی له سكوردی ده‌كه‌ن و له‌ناو بیرێكی ئاودا هه‌لیده‌واسن و ده‌یخنكێنن. ئیتر ئه‌و ده‌نگۆ ببوه هه‌یبه‌ت و ترسێك، هیچ كچ و كوڕێكی ئه‌و ده‌شت نه‌یانده‌وێرا باسی خۆشه‌ویستی بكه‌ن و حه‌زو ئاره‌زووه‌كانیان له ناخدا ده‌خنكان.
سه‌عیدی تازه لاو و خوێن گه‌رم و نابه‌له‌د، زۆر به‌بێ هۆشی و هه‌رزه‌ییانه توشی به‌ندی خۆشه‌ویستیی كچێكی هاوته‌مه‌نی بۆتیی دانیشتوویی هه‌مان گوند ده‌بێت و وه‌ك چۆن به‌له‌چیوان بۆ تۆڕی لۆكزی ڕۆناكی ده‌ڕواو هیچ باكی به سوتانی په‌ڕو باله‌كانی نییه، سه‌عیدیش به‌و شێوه و به‌بێ بیركردنه‌وه له مردن و ئازار پێگه‌یشن، ڕوو له ڕوگه و ڕۆناكیی ئارامكه‌ره‌وه‌ی ده‌روونی شه‌یدای ده‌كات و شه‌وانه حه‌وسه‌له‌ی نابێت به‌بێ دیدار و باوه‌ش پێدا گرتنی یارو بۆن كردنی كه‌زی و بسك و شه‌مامۆكی هێشتان چه‌نگ تێنه ئالاو. چه‌ند جارێك فه‌قێ و زولفێ له‌خه‌و هه‌لده‌ستن و فانۆسێكی چاو به ته‌نیی فتیله به‌نه‌فت داده‌گیرسێنن و ده‌بینن، سه‌عید له‌سه‌ر جێگا نه‌ماوه و چاودێریی ده‌كه‌ن و بۆیان ئاشكرا ده‌بێت كه شه‌وانه به دزیه‌وه، ڕوحی له‌گه‌ل ڕوحی مه‌عشوقی تێكهه‌لاو ده‌كات. هه‌ردوكیان زۆر به په‌رۆشه‌وه بۆ چه‌ندین جار به ئومێدی تێگه‌یاندن، له‌گه‌ل سه‌عیدی جگه‌ر گۆشه‌یان ده‌ڕونێن و چیڕۆك و به‌سه‌رهات و فه‌وتان و پێكنه‌گه‌یشتنی خۆشه‌ویستانیان بۆ باس ده‌كه‌ن و سه‌عید سه‌ر ده‌له‌قێنی، به‌لام له ڕاستیدا، ناخ و مێشكی ته‌واو پڕ و مه‌ست بون به عه‌شق و سۆزی یاری و جێی هیچیتری تێدا نابێته‌وه و گێڕانه‌وه‌ی چیڕۆك و ئامۆژگاریه‌كان بێسود ده‌بن. مه‌عشوقه‌كه‌ی سه‌عیدیش به‌هه‌مان شێوه، ده‌رده شه‌یدایی گرتووه و له حه‌وش مالین و دانیشتنی به‌ر سه‌ماوه‌ر له بێلاوی و دانه‌وێله په‌رت كردن بۆ مریشك و جوجه‌له‌كان ته‌ندور داگیرساندن و ئه‌ستوركه و كولیچه برژاندنه‌وه، هه‌رده‌م لاتیی چاوه‌كانی به‌نازه‌وه ده‌ڕۆن و ده‌سوڕێن بۆ هه‌یوان و كۆلان و ڕێچكه‌ی به‌ر دیواری حه‌وش بۆ دیداری به‌ژنی لاوی دلداری.
له‌ولاشه‌وه، فه‌قێ و زولفێ ده‌كه‌ونه دله‌ڕاوكێ و ترسی دروست بونی ڕوداوێكی نه‌خوازراو. ده‌ست و دلیان له زۆر كارو كرداری ڕۆژانه خاو ده‌بێت و ئاراسته‌ی بیر كردنه‌وه‌یان هه‌رده‌م ده‌كه‌وێته سه‌ر ئه‌وه‌ی، ئه‌وان له ڕه‌وی خزمان و گوندیانیان دابڕان، به‌و ئومێده‌ی ژیانیان پارێزراوتر و ئارامتر بێت، كه‌چی ترسی له‌ده‌ستدانی كوڕه‌كه‌یان و بیری خوێن ڕژان شه‌پرزه‌ی كردبون. هه‌ولی زۆری له‌سه‌ره خۆ و توندیان تاقی كردنه‌وه، هه‌ر نه‌یانتوانی سه‌عید كۆنتڕۆل بكه‌ن و ڕووی له ڕوگه‌ی شه‌وو ڕۆژانی وه‌رگه‌ڕێ. له ئه‌نجامدا، دایكی كچه‌یش هه‌ست به په‌یوه‌ندیی دلداریان ده‌كات. بۆیه فه‌قێ و زولفێ كه‌وتنه خۆیان بۆ دۆزینه‌وه‌ی ڕێگایه‌ك كه به‌بێ ڕوداو له‌و دله‌ڕاوكێ ده‌رچن و به بون و نه‌بون به‌ری پێبگرن. به خه‌یالیان داهات كه بچنه داخوازیی كچه پێشی به‌ته‌واوی په‌یوه‌ندی به‌ینیان به‌گوێی خه‌لكدا بته‌قیته‌وه و ببنه بنیشته خۆشه‌ی كورده‌واریی سه‌ر زاری پیره ژنانی كوچه و به‌ر ئاگردان و هه‌یوانان.
به‌لام كه چه‌ند مرۆڤ ماقولی ئاواییان بردن و داخوازیی كچه‌یان كرد، به‌هۆی هه‌ست كردنی، دایكی كچه به‌هانه‌ی پێگرتن و داوای ٣٠٠ دینار نه‌خت ( شیربایی ) لێكردن. ٣٠٠ دیناری ئه‌و سه‌رده‌م، ئه‌وه‌نده زۆر بو، نه‌ك فه‌قێ و زولفێ، به هه‌موو دانیشتوانی گوندی په‌یدا نه‌ده‌بو.
بۆیه له‌ولایش ئومێدبڕ بون. كه هاتنه‌وه مالێ، به‌ناچاری مشوره‌تیان كرد كه شته‌كانیان كۆ كه‌نه‌وه و له‌ناكاوی بارگه‌یان تێك بنێن و گوندی مه‌لا عومه‌ر به‌جێ بهێلن و سه‌ریان هه‌لگرن به‌ره‌و هه‌واری ڕه‌سه‌نی خۆیان و كۆتایی هێنان به‌و عه‌شقه پیرۆزه پڕ له ترسه‌ی كچه و كوڕه‌كه‌یان. له‌و بڕیاره‌یاندا، لێناگه‌ڕێن سه‌عید هه‌ست بكات كه به‌ته‌مای باركردنی له‌ناكاون بۆ له یه‌كتر دوور خستنه‌وه‌ی دلداره‌كان.
به‌یانییه‌ك پێشی منداله‌كان له خه‌وی قول به‌خه‌به‌ر بهێنه‌وه و چاوه‌كانیان بگفۆلن و هه‌لبشێون، فه‌قێ ئۆتۆمبێله‌ك به كرێ ده‌گری، شته‌كانیان ده‌پێچنه‌وه و باری ده‌كه‌ن و منداله‌كان له‌خه‌و ڕاده‌په‌ڕێنن، به شێوه‌یه‌كی له‌ناكاو، گوندی مه‌لا عومه‌ر به‌جێ ده‌هێلن و به‌ره‌و ناوچه‌ی برادۆست ده‌گه‌ڕێنه‌وه. ئه‌و زه‌مانیش په‌یوه‌ندی كردنه‌وه، شتێكی ئاسایی و ئاسان نه‌بو، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ ده‌زگایه‌كی په‌یوه‌ندی كردن له زۆربه‌ی گوند و ناوچه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی شاردا په‌یدا نه‌ببون. ئیتر به‌و شێوه، سه‌عید و مه‌عشوقی له یه‌كتر دوور كه‌وتنه‌وه و به‌ندی خۆشه‌ویستییان ده‌پچڕێندرێ.
به‌شی دووه‌می ماوه له‌سه‌ر كورته‌یه‌كی یاده‌وه‌ریه‌كانی هه‌ردو برایان، فه‌قێ و مهاجر.
وێنه‌كه له گوگل وه‌رگیراوه.
No comments:
Post a Comment