گوندی مه‌لا ئۆمه‌ر. ئەم نوسینە کورتەیەکە لەناو بابەتەکانی دیرۆکیی خۆمم دەرهێناوە.
پاییزی ١٩٦٢ ئێمە لە گوندی ماوەران بە یارمەتیدانی سالح ئاغای ماوەرانێ دامەزراین. بۆ بەهاری ١٩٦٣ بە فەرمانی شێخ و ئاغاواتی برادۆستی لە ماوەران هەلقەناین. کە لە ١٩٦٣ ماوەرانمان بەجێ هێشت، لەبیرمە ئێمە چەند مالێك لە گوندی مەلا ئۆمەر چادر و ڕەشمالمان گرتنەوە و بۆ کاتێکی نادیار لەوێ دامەزراین. (گوندی مه‌لا ئۆمه‌ر نزیكه‌ی ١٠ كیلۆمه‌تر له‌سه‌روی هه‌ولێره ده‌كه‌وێته ڕۆژهه‌لاتی جادده‌ی بۆ سه‌ربه‌ن و شه‌قلاوه ده‌ڕوات پێشان جاده‌كه به‌ناو گوندی مه‌لا ئۆمه‌ردا ده‌ڕۆیشت. پاش دامه‌زرانمان له‌وێ، هه‌ست ده‌كرا كه ڕۆژ بە ڕۆژ پالپشتی هەندەك خەلکی هەولێر بۆ مەلا مستەفای بارزانی، ڕوی لە زیادبوندا بوو. ئەوانەی شارەزا نەبون لە سەرچاوەی گرفتەکانی بەینی بنەمالەی بارزانی و هۆزی برادۆست، وایان بیر دەکردەوە، گوایە ئەوانەی دژایەتی بنه‌ماله‌ی بارزانی دەکەن، تەنها لەسەر ئەوەیە کە مەلا مستەفای بارزانی کوردایەتیی دەکات و برادۆستیەکانیش دژایەتی بزوتنەوەی کورد دەکەن و لایەنگریی بۆ دەولەتی عێڕاق دەکەن. لەڕاستیشدا وانەبوو، بەلکو لەشکری مەلا مستەفا بارزانی ڕاوی هۆزی برادۆستیی نابوو و گوندەکانیان وێران کرابون و ناچار بون هەلبێن بۆ دەشتی هەولێر. هەر بەو ناهۆشیاریی نەشارەزایی لە سەرچاوەی گرفتەوە، بەشێک لە خەلکی هەولێر و دەوروبەری وەك دوژمن تەماشای هۆزی برادۆستیان دەکرد و وردە وردە ئەو دژایەتیی خۆی خزاندە ناو قالبی پڕوپاگندە و دەستوەشاندن و کوشتار.
وه‌ك له‌سه‌ره‌وه باسمان كردووه، گوندی مەلا ئۆمەر دەکەوێتە سەر جادەی بەینی هاوینەهەواری سەربەن (مەسیف سەلاحەددین) و هەولێر. ڕۆژانی پێنجشەم و هەینی، بەشێك لە خوێندکارانی هەولێر سواری پەستێك و یەک دوو پێکئاب دەبون و بەرە و سەیرانگەی سەربەن و ئێواران درەنگ دەگەڕانەوە بەرە و هەولێر. پاش ماوەیەك لە ڕۆژانی گەشتکردندا، خوێندکارەکان دەستیان بە شیعار گۆتنەوە کرد دژی سۆفیەکانی شێخ ڕەشید، کە نزیک دەبونەوە لە زۆمەی سۆفییان، دەیان گۆت ”هاها سۆفی کەرەکەت تۆپی“ سۆفییەکان ئەو شیعارەیان لەلا ئاسایی بوو و هیچ کاردانەوەیان به‌رامبه‌ریان نەبوو. دوای چەند حەفتەیەکیتر دەستیان کرد بە شیعاری (کێتان دەوێ لە کوردان، مەلا مستەفای بارزان). ئەو شیعارە کاری زۆر خراپی کردە سەر هەست و دەروونی سۆفییەکان. چونکی سەرەڕای ئاوارەبوونیان، کەس نەبوو توشی زەرەر و زیانی دەروونی و گیانی و مالی نەبوبێ. لەو سۆفیانەی کە لەوێ لەژێر چادران کەوتبون و گوندەکانیان بەدەستی لەشکری مەلا مستەفا بارزانی کاول و وێران کرابون و لەو دەشتە ڕوتە ژیانێکی هەجەمەرگی و دۆم ئاسایان بەسەر دەبرد.
دیارە بەهۆی ئەو بارە دەروونییەوە هندەک گەنج و کەسانی خوێنگەرم نەیانتوانی ئارامگر بن بەرامبەر شیعار و كرداری خوێنداکارەکان. لە کاردانەوەیاندا، ئێوارەیەکی درەنگ سۆفییەکان دوو کەسیان ناردنە سەر گردی هنداو پێچی خانزادێ و ئالایەکیان دابووە دەست و پێیانگۆتبون،” هەر کاتی پەست و پیکئاب لە پێچەکانی سەربەنێ هاتنە خوارێ و نزیك بونەوە، ئالاکەتان ڕاوەشێنن، ئێمە دەزانین، چییان بەسەر دەهێنین.” ئیتر پیلانەکەیان وه‌ها دامەزراند کە تڕمبێلەکانی خوێندکاران نزیك بونەوە، ئێشکگرەکان ئالایان ڕاوەشاند، سۆفییەکان دار ئەسپیندارێکیان هاویشتە جادە و ڕێگایان داخست. کە پەست و پیکئاب گەیشتنە دارەکە و ڕاوەستان، سۆفی ئەو خوێندکارانەیان دابەزاندن و وەرگەڕانێ بە دار و بەرد و کۆلەمستان، هەر خوێندکار بوو لەو دەشتاییە هەلدەهات و سۆفی بەدوایانەوە بون بە مەترەقان. هەتا زۆربەیان کەوتنە سەر خاك بە لێدان. ئەوکاتی هندێك هەر لەناو سۆفییەکان لێیان بونە بەڕەوان و لە کۆلیان کردنەوە. باپیرم گێڕایەوە و گۆتی "یەک دەستە جلکم هەبون، ئەو ڕۆژی جلکەکانیان بۆ شوشتبوم و هیشک نەببونەوە. دەستە جلکەکم لە جیرانان وەرگرتبون، ئەوانیش دەسرۆک(جەمەدانی) (ئاغەبانی)یان نەبون. لە نەبونیدا، شوتکێک (پشتبێند)م لەسەر ئالاندبوو. کە چوم بۆ بەڕەوانی، هەر خوێندکار بوو خۆی بە بەنچێلی دادەدام و دەیگۆت "قوربانت بم مام حاجی یارمەتیم بدە دەمکوژن". پاش ئەوەی خوێندکارەکانیان لەدەست سۆفییە داخدارەکان دەرهێنان و خەلك بەهانایانەوە هاتن و ئەو خوێندکارانەیان گواستنەوە بۆ خەستەخانەکانی هەولێرێ، وەك زاندرا و باس و قسە کردنی خەلکانی زۆمە وەبەر گوێی ئێمەی مندال کەوت، شەش خوێندکار بەهۆی گرانی برینەکانیان و لێدانی بێ زەمیرانەوە، گیانیان لەدەست دابوو. حکومەتی ئەو سەردەمیش، شێوەی حەلقە بوو لە پەنجەی شێخ و ئاغا و خاوەن ڕەعیەتەکاندا.
هەر ئەوتۆ حکومەت ئەو کارانەی لێ خۆش دەهات. چونکی ئاژاوەی خێلی یەکترخۆریی کورد، دەبووە هۆی پێکەوە مەژغول بون و بەر بە شەری حکومەت کردنیانەوە نەدەما. لەپاش ڕوداوەکە، ئەو شەوی پۆلیس دەورەی لە مالە سۆفییەکاندا و هەولیاندا کە تاوانباران دەست نیشان بکەن و بیانگرن. بەس هەرچی ژن و مندال و پیر و گەنجی سۆفییان هەبون، هەر هەموویان خڕۆشانە پێش هێزی پۆلیس و هەر یەکەی هاواری دەکرد، دەیگۆت،” من لێم دان.” ئیتر پۆلیس نەیتوانی هەر هەموویان دەستگیر بکەن. ناچار، گۆتیان چوار ڕیش سپیمان دەوێن بهێن قسەمان بۆ بکەن و ڕاستیەکانمان تێبگەیەنن. کە چوار کەسی ڕیش سپی چونە ناو هێزی پۆلیسەکان، هەرچواریان سواری تڕمبێلێک کردن و بەرە و هەولێریان بردن. ڕۆژی دواتر حاجی محەمەد شێخ ڕەشید لۆلانی چووە پۆلیسخانە، هەرچوار سۆفییەکانی بەردان و هاتنەوە مالی خۆیان.
پاشی ئەو ڕووداوە، سۆفییەکان لەوێ باریان کرد و ئەو جارە زۆربەیان بۆ ئەوەی لە بێ ئاویدا پەککەوتە نەبن، ڕویان لە دەو زێی کەلەکی یاسین ئاغا و هنجیرۆک و نزیک قەسرەسۆران کرد.
ئیدی ئەوە ڕوداوێکە ٥٨ سالی بەسەردا تێپەڕیوە و لە زۆربەی جیهاندا خێل و عێل تەنها وەک مێژوو یادی دەکرێتەوە، کەچی کوردانی عێڕاق خێل و عێل و ڕەعیەتیان تێدا توختر بووە و وەک سەدەکانی ناوەڕاست دیوەخان و تەکیە جممەیان دێت.
وێنەکەم لە فەیسبۆکی گوندی مەلا ئۆمەر وەرگرتووە.
No comments:
Post a Comment