بۆیه سه‌ره‌ڕای ئاگادار كردنی شێخ ڕه‌شید لۆلانی، ئێمه‌ی خەلکی گوندی بەنێ هەر لەژیانی خۆمان و مال و خێزانمان تەئمین و دلنیا نەبووین. لەبەر هندێ سەرەتای سالی ١٩٣٠ گوندی بەنێمان چۆل کرد و هەموومان هەلاتین و چووینە گوندی ئەلموشێ و لەوێ دەستمان بە شینایی و کەسابەت کرد. ئێمەی جۆتیار، بەهۆی دەستکورتی و نەبوونییەوە، زۆربەمان توانامان نەبوو تفەنگ بکڕین و چەکمان نەبوو. تاكوتوكی گوندیانمان چەکدار بوون. ئەوانەی چەکیان هەبوو، بە تفەنگەوە دەهاتنە ناو کار و کەسابەت. چونکی پەلاماردانی جۆتیارانمان لە لایەن لەشکری شێخ ئەحمەد بارزانی،یەوە، چاوەڕوانکراو بوو.
گێڕانەوەی باپیرم (٢)
شەڕی ئەلموشێ:
لەبۆ هاوینی ١٩٣٠، مەلا مستەفا بارزانی پالپشتیی ئەحمەد ئاغای مێرگەسۆری لەشکرێکی زۆر و پڕ چەکیان هینابوو. خۆیان کردبووە ڕێبوار و بە شێوەیەک کە گوندیان هەست نەکەن بۆ قڕکردنی ئەوان هاتون. بەیانی زوو گوندی ئەلموش،یان گەمارۆ دابوو. به‌قسه‌ی خۆیان، به‌دوای گرتنی مامندی كه‌كیدا هاتبون. چونكی مامندی كه‌كی له‌دار و ده‌سته‌ی بنه‌ماله‌ی بارزانی پشتڕێ و ئه‌شقی ببوو. به‌س مامند،یان پێ نه‌گیرابوو. پوخته ڕویان دابووه گوندی ئه‌لمۆشێ. بە وردی چاودێریان کردبوو هەتا بزانن چەند کەسی چەکدارمان هەن. خۆیان مەلاس دابوو هەتا دانی نیوەڕۆ. جۆتیارانیش بەیانی زوو ڕوویان لە کار و کەسابەت و شەنەبا و ئاودێری و بژارە دەکرد. من و مستەفا عومەر میرۆمەری ئەو ڕۆژی لە ڕۆخ مالان ئیشمان لەسەر جۆخین دەکرد. من چەکم نەبوو. مستەفاش تفەنگ و ڕەختی لە سەر جۆخینێ بە دارێکەوە هەلواسی بوون. من و خەمێ کچێکی شەش سالی و کوڕێکی سێ سالیمان هەبوون. هەردوو مندالەکانمان لەناو مالێ بوون. خه‌مێ مندالی كردبونه‌عایدی من بۆ قال لێكردن و بۆخۆی چوبووه ده‌ره‌وه‌ی گوندی بۆ دار هێنانی ئاگردان و خواردن پێ لێنان. لەناكاودا، لە هەرچوار لاوە دەستڕێژی کوللەیان لێ کردین و هەر یەکەمان بۆ لایەک ڕاپەڕین. من هەر ئەوەندەم ئاگا لێبوو، مستەفا دەستی هاوێشتە تفەنگەکەی، یەکسەر گوللەیەکیان لێیدا و زۆر بە سەختی بریندار بوو. ئەو بە برینداری شۆڕ بوویەوە بۆ خوار گوندی. منیش بە ڕاکردن خۆم گەیاندەوە مالێ و کوڕەکەم لە پشتی خۆم دا و دەستی کچەکەمم گرت بۆ ئەوەی بتوانم خۆم و مندالەکانم ڕزگار بکەم. لەگەل دەرچونم لەمالێ، تفەنگه‌کیان لێ داین، من و کوڕەکه‌م هەردووکمان بریندار بووین. ئەو تفەنگەی لێمانیاندا، ڕانی کوڕەکەمی سمت و دەستی ڕاستەی منیشی شکاند. بەهەرحال، سەرەڕای خوێن لەبەرڕۆیشتنێکی زۆر و ترس و هیلاکەت، لەتاو ڕوحی شیرینمان لە ڕاکردن بەردەوام بووین و توانیم گیانی خۆم و مندالەکانم لە مردن دەرباز بکەم. ئەوەی تفەنگی لێداین گۆتیبوو،" فیشەکێکم لە سۆفییه‌ک داوە، زۆری لەدوو ڕۆیشتم، هندی بەرازێک خوێنی لێ ڕژاوه‌و نەکەوتووە." به‌ڕێوه له‌هه‌لاتن هه‌ر دلی كچه‌كه‌مم ده‌دایه‌وه و ده‌مگۆت، هیچ نییه مه‌ترسه هیچمان لێناهێت. كچه‌كه‌م له‌ده‌می وه‌رگرتم و "گۆتی، قونت جوانه قون" تۆمه‌ز خوێنی ده‌ستم و خوێنی ڕانی كوڕه‌كه‌م به‌پشت و ڕانانمدا هاتبووه‌خوار، ئه‌ویش له‌دوم ده‌ڕۆیشت و خوێنه‌كه‌ی ده‌بینی، بۆیه ئه‌و قسه‌قه‌له‌وه‌ی له‌ده‌م ده‌رچوو، تانه‌یه‌كی له‌جێی خۆی لێدام. من و خەمێی خێزانم یەکترمان نەبینییەوە. دیارە لەگەل دەستپێکی شەڕ، خەمێ دار کردنی بەجێ هێشتبون و بەرەو مالێ گەڕابووەوە لەتاو ڕوحی مندالانی و نەیزانیبوو کە من مندالم دەرباز کردینە. بەس باشیەکە ئەوە بوو، ئەو سەردەمی لەشکرە خێلەکییەکان هیچیان بە ژنان نەدەگۆت و خۆیان تێنەدەگەیاندن. لەو زەمانیدا باو بوو، ئەگەر کەسێک وەلامی ژنێکی دابایەوە دەگۆترا ”سەگ بە سەگایەتیی خۆی بە ژنان ناڕەوی (ناوەڕی) دیارە ئەو کەسە لە سەگیش گلاوترە بۆیە وەلامی ژنان دەداتەوە“. واتە پیاو سالاریی ئەوەندە بەرز بووە، ژنیان بە هیچ نەدەخوێندەوە.
بێینەوە سەر باسی مستەفا عومەر میرۆمەری:
کە بریندار ببوو، بە خوێنگەرمی ڕۆیشتبوو هەتا کەندێکی خوار ئەلموشێ. له‌وێنده‌رێ برینی سارد ببوونەوە و هێزی لێ بڕابوو و کەوتبوو. لەو کاتی دایکی گەیشتبووە سەری و دەستی بە گریە و هاوار کردبوو، تفەنگی لەدەست دەرهێنابوو و لەژێر پەلکەدار و درەخت شاردیبووەوە دایكی به‌و نیازه تفه‌نگی شاردبوویه‌وه، هه‌تا چه‌كی له‌به‌ر ده‌ست نه‌بێت به‌لكو به‌بێ چه‌ك تەواوی نەکەن نه‌یكوژن. مسته‌فا كه‌سێكی خۆشمێر و چاونه‌ترس و شه‌ڕكه‌ر بوو. هەرچەندی مستەفا بەنالاندنەوە گۆتیبوو، "دایە تفەنگەکەم وێده‌ره‌وه، من هەر دەمرم بەلکی بتوانم پێش کۆتایی ژیانم کەسێکیان لێ بکوژمەوە." دایک تفەنگی وێنەدابوەوە. له‌و كه‌ین و به‌ینیدا لەشکری بارزان گەیشتبوونە سەری. دیارە ئەو کاتەی گەیشتبوونە سەری خەریکی هه‌زنگ و گیاندان بووە. ئەوانیش ئەوەندە لە دەورەی سوڕابوون و دایک لێیان پاڕابووەوە کە تەواوی نەکەن، تفەگەکەیان دۆزیبووەوە و بردیانبوو. بەس بەداخەوە هه‌ر دوای چه‌ند خوله‌كێک گیانی شیرینی دەرچووبوو و دایكی به‌گریانه‌وه له سه‌ر تەرمی بێگیانی مابوویه‌وه هه‌تا هاوار گه‌یشتبووه سه‌ریان. مستەفا تازە زاوا بوو. دوای کوژرانی بەگۆی هاوژینی مندالێکی پاشبابی پەیدا ببوو و بە باوکی ناو کرابویەوە.
ئەو ڕۆژی لەشکری بارزان حەفت کەسیان کووشتن. حەفت هەشته‌کیش بریندار بوون. لە بریندارەکان یەکیان من بووم. یەکیشیان کوڕەکەم، عەبدوللای تەمەن سێ سالی، بوو. لەوکاتەی کە لە هێرشبەرەکان دوور کەوتینەوە، جل و بەرگەکانی خۆمم دڕاندن و برینەکانی خۆم و کوڕەکەمم پێ پێچان هەتا خەلکانی گوندەکانی تر گەیشتنە هانامان و یارمەتیان داین. لەشکری بارزان تێکڕای مالەکانی لە ئەلموشێ بوون، تالانیان کردبوون. لەپاش دەست وەشاندن، گوندەکەیان بەجێ هێشتبوو و بەرە و ناوچەی ژێر کۆنتڕۆلی خۆیان گەڕابوونەوە.
ماویەتی!
وێنەکە لە گوگل وەرگیردراوە.
No comments:
Post a Comment